Bệnh sởi đang vào chu kỳ 5 năm có thể xảy ra dịch lớn một lần do tích lũy các đối tượng chưa có miễn dịch đối với bệnh sởi trong cộng đồng. Thủ tướng Chính phủ yêu cầu phải kết thúc chiến dịch tiêm vaccine sởi chậm nhất là ngày 31/3 tới.
Sởi lây qua hô hấp và gây biến chứng nặng: Vắc xin là “lá chắn” bảo vệ tốt nhất
Các chuyên gia y tế cho rằng, có 3 nguyên nhân chính khiến số ca mắc sởi gia tăng. Trong đó, tốc độ tiêm chủng chậm, tỷ lệ tiêm thấp là nguyên nhân chủ yếu.
Bộ Y tế cho biết, trong thời gian xảy ra đại dịch COVID-19, tỷ lệ tiêm chủng giảm mạnh. Bên cạnh đó, một bộ phận người dân có suy nghĩ sai lầm khi không đưa trẻ đi tiêm đầy đủ; thiếu vaccine sởi - rubella trong Chương trình tiêm chủng mở rộng; một số địa phương chậm triển khai kế hoạch và tổ chức tiêm… cũng khiến tỷ lệ tiêm chủng đạt thấp.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đánh giá, tỷ lệ tiêm chủng không đạt mức độ bao phủ cần thiết là 95% thì không ngăn được các đợt bùng phát dịch sởi và loại trừ bệnh sởi.
Việc triển khai tiêm chủng chậm so với tốc độ lây lan của dịch, cùng với các địa phương chậm phê duyệt kế hoạch và thiếu kinh phí vật tư tiêm chủng, đã làm suy giảm miễn dịch cộng đồng, khiến dịch bùng phát mạnh.
Ngoài ra, tâm lý e ngại tiêm phòng sau đại dịch, lo ngại về an toàn vắc xin, cùng hạn chế trong tiếp cận dịch vụ tại vùng sâu vùng xa và tình trạng gia tăng sinh con tại nhà cũng khiến nhiều trẻ em không được tiêm phòng kịp thời. Vacxin sởi hiện nay được xem là lá chắn tốt nhất cho trẻ. Việc triển khai tiêm chủng cho các bà mẹ mang thai cũng vô cùng quan trọng bởi trẻ chưa đủ tuổi tiêm chủng vacxin sởi sẽ được nhận kháng thể từ mẹ. Việc quan trọng nhất đó là người dân cần nhận thức rõ tầm quan trọng của vaccine để đi tiêm kịp thời.
Báo động dịch sởi tái bùng phát: 1 triệu trẻ có nguy cơ chưa được bảo vệ
Việt Nam đang bước vào chu kỳ dịch sởi, vốn tái diễn theo chu kỳ 5 năm một lần, với các đợt bùng phát lớn từng xảy ra vào năm 2014 và 2019. Đặc biệt, dịch sởi năm 2014 ghi nhận hơn 110 ca tử vong ở trẻ em.
Mỗi năm, Việt Nam đón khoảng 1,5 triệu trẻ sơ sinh và nếu tỷ lệ tiêm chủng đạt 90 – 95%, vẫn có khoảng 5 – 10% trẻ không được bảo vệ. Sau 4 – 5 năm, số trẻ chưa tiêm chủng tích lũy có thể lên đến gần 1 triệu, làm gia tăng nguy cơ lây nhiễm, đặc biệt với trẻ nhỏ chưa đến độ tuổi tiêm hoặc chưa có miễn dịch tự nhiên.
Sởi lây qua đường hô hấp với khả năng lây lan cực kỳ cao, hơn rất nhiều lần so với Covid-19. Mỗi ca mắc sởi có thể lây cho 12 – 18 người, với 90% người chưa miễn dịch bị nhiễm nếu tiếp xúc gần. Bên cạnh đó, điều kiện thời tiết thất thường cũng tạo môi trường thuận lợi để virus sởi phát triển, khiến tình hình dịch càng thêm phức tạp.
Dù Bộ Y tế đã triển khai các biện pháp kiểm soát từ cuối năm 2024, số ca mắc hiện vẫn cao và chưa có dấu hiệu giảm. Bộ khẳng định “vắc xin là biện pháp kiểm soát hiệu quả nhất”, song công tác phòng chống dịch tại nhiều địa phương vẫn còn bị động, chủ yếu xử lý khi dịch bùng phát thay vì ngăn ngừa từ đầu.
Các địa phương được yêu cầu chủ động đảm bảo nguồn cung vắc xin, bố trí kinh phí kịp thời, và đẩy mạnh tiến độ tiêm chủng. Người dân cũng cần đưa trẻ đi tiêm ngừa đúng lịch, đồng thời thực hiện các biện pháp phòng bệnh như đeo khẩu trang và cách ly người mắc bệnh.
