Trong khuôn viên của công viên Thống Nhất (Hà Nội) có một cây đa cổ thụ vững chãi, tán bao trùm cả bán đảo bên hồ Bảy Mẫu. Dưới gốc cây có tấm biển đề dòng chữ “Cây Đa Bác Hồ trồng ngày 11/1/1960”. Đây chính là cây được Bác Hồ trồng trong “Tết trồng cây đầu tiên” để rồi từ đó trở đi cứ mỗi độ xuân về, trên khắp cả nước đồng bào lại hân hoan tổ chức Tết trồng cây. Tết trồng cây đã trở thành một mỹ tục riêng có của Việt Nam.
Sự khởi đầu của một mỹ tục
Ngày 28/11/1959, Hồ Chí Minh với bút danh Trần Lực đã viết bài Tết trồng cây đǎng trên báo Nhân dân. Bác tính, miền Bắc (lúc đó) có 14 triệu người, trừ trẻ em dưới 8 tuổi, mỗi người ít nhất trồng một cây. Như vậy mỗi Tết trồng được độ 15 triệu cây. Từ nǎm 1960 đến 1965 (là nǎm cuối cùng của kế hoạch 5 nǎm lần thứ nhất), chúng ta sẽ có 90 triệu cây, vừa cây ǎn quả, cây có hoa, vừa cây làm cột nhà. Và trong mười nǎm, nước ta phong cảnh sẽ ngày càng tươi đẹp, khí hậu điều hoà hơn, cây gỗ đầy đủ hơn. Điều đó sẽ góp phần quan trọng vào việc cải thiện đời sống của nhân dân ta.
Vào buổi sáng ngày 11/1/1960, không khí Tết trồng cây đầu tiên mừng Đảng, mừng Xuân thật sôi nổi. Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng đồng bào Thủ đô đã trồng cây ở Công viên Lênin (nay là công viên Thống Nhất). Tại nơi đây, Bác đã tự tay cầm xẻng, xúc đất vun cho một cây đa nhỏ. Trồng cây xong, Bác nói chuyện thân mật với mọi người về lợi ích của việc trồng cây. Người nói đại ý rằng, mấy năm trước nơi đây còn là bãi rác, nhờ có lao động của mọi người mà nay cây đã lên xanh tốt. Ngày nghỉ, các cô, các chú dẫn con cái ra đây hóng mát, xem hoa, ngắm cây vui chơi. Đây chính là vườn hoa của các cô, các chú. Vậy chúng ta phải lao động cho thật tốt, ta làm cho ta và cho con cháu đời sau.
Công viên Thống Nhất – nơi diễn ra Tết trồng cây đầu tiên khi đó đang trong quá trình xây dựng. Theo lời kể của các cụ cao niên, trước đây khu vực công viên vốn là vùng đầm hồ và bãi rác. Đến năm 1958, Hà Nội quyết định xây dựng nơi đây thành công viên để làm nơi vui chơi giải trí cho người dân Thủ đô. Thời điểm ấy đất nước vẫn còn chia cắt khi miền Bắc XHCN có Thủ đô là Hà Nội, nửa miền Nam đau thương do chưa được giải phóng. Công viên được lấy tên “Thống Nhất” thể hiện khát vọng sớm giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Công viên được xây bằng lao động tự nguyện của người Hà Nội, trong đó có hàng ngàn học sinh sinh viên các trường đại học, công nhân viên chức đã thực hiện phong trào lao động xã hội chủ nghĩa, gánh đất, nạo vét hồ, san đất, trồng cây… Công viên xây bên con đường quốc lộ số 1, nơi hàng ngày có các chuyến tầu đưa những đoàn quân chiến đấu giải phóng miền Nam đi qua, nên con đường ấy có tên là đường Nam Bộ.
Khi đất nước còn bị chia cắt, nhân dân, đặc biệt là những người cán bộ viên chức miền Nam đang làm việc ở miền Bắc thường tập kết, tụ họp và tổ chức sinh hoạt hàng tháng hàng tuần ở những khu vực công cộng của công viên này. Họ gặp gỡ và cùng nhau chia sẻ những tin tức về miền Nam, tưởng nhớ về miền Nam. Năm 1980, Công viên Thống Nhất đổi tên thành Công viên Lê-nin, sau khi Công viên Lê-nin tại Ba Đình được xây dựng thì công viên này lại trở lại với cái tên nguyên bản là Công viên Thống Nhất.
Trông cây lại nhớ tới Người
Cây đa Bác Hồ trồng năm 1960 từ lâu đã trở thành điểm đến yêu thích của mỗi vị khách khi ghé thăm công viên Thống Nhất. Tán cây rộng, bao trùm cả một khu vực bán đảo. Các rễ cây mọc đều ở khắp các bên, tạo thế dáng rất vững chãi. Vào mùa hè, không khó để bắt gặp những tốp học sinh, sinh viên ngồi nghỉ ở ghế đá ngay dưới bóng cây râm mát. Có lúc họ chăm chú, tĩnh tâm đọc sách nhưng cũng có những lúc đàn hát văn nghệ thật vui tươi. Buổi tối đến, từ dưới gốc bóng điện được thắp sáng lung linh càng làm tăng vẻ đẹp của bóng cây cổ thụ. Mỗi dịp Tết đến Xuân về hay khi đất nước có các sự kiện trọng đại, quanh gốc cây được trang trí những lẵng hoa tươi rực rỡ khiến vị khách nào ghé qua cũng phải trầm trồ.
Cây đa Bác trồng luôn được chăm sóc chu đáo. Những vị khách khi đi qua đây đều ngắm nhìn cây cổ thụ với ánh mắt kính trọng và tưởng nhớ đến vị cha già kính yêu của dân tộc Việt Nam. Bác Hồ chính là một tấm gương về lối sống thanh cao, giản dị, yêu thiên nhiên, sống gần gũi với thiên nhiên. Từ những ngày hoạt động cách mạng, dù bận trăm công nghìn việc nhưng Người vẫn luôn chú trọng tới việc xây dựng môi trường để bảo đảm cho điều kiện sống và công tác bí mật trong kháng chiến. Đến địa điểm mới, Người cùng cán bộ bắt tay ngay vào việc cuốc đất trồng cây vừa để cải thiện đời sống, vừa để hòa nhập vào thiên nhiên. Với tầm nhìn xa, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đặt vấn đề phải đấu tranh chống lại những tai họa của thiên nhiên, quan tâm đến việc trồng cây và bảo vệ rừng, cấm phá rừng.
Mùa Xuân năm 1969, sức khỏe của Bác yếu nhiều, việc bố trí để Bác trồng cây ở một địa phương nào đó theo ý của Bác là một vấn đề hết sức khó khăn. Những người phục vụ Bác rất lo lắng nên nhiều lần đề nghị Bác hoãn lại việc trồng cây. Nhưng Bác rất kiên quyết. Người nói: “Đây là dịp kỷ niệm 10 năm ngày phát động Tết trồng cây nên các chú phải bố trí cho Bác trồng cây ở một địa phương nào đó có nhiều thành tích...”. Sau đó, Bác gợi ý chọn xã Vật Lại, huyện Ba Vì, tỉnh Hà Tây (nay là Hà Nội) là nơi có phong trào trồng cây tốt. Bác trực tiếp trồng thêm một cây đa. Nhìn những xẻng đất, bình nước Bác tưới mát cho cây, mọi người ai cũng xúc động. Trồng cây xong, Bác cùng mọi người ngồi quây quần dưới tán bạch đàn, Bác thân mật hỏi chuyện và chúc Tết mọi người. Bác căn dặn: “Đất nước này là của chúng ta nên phải thi đua sản xuất giỏi, trồng cây giỏi”.
Học theo tấm gương của Bác Hồ, năm nào ngành GD&ĐT Hà Nội cũng tổ chức Tết trồng cây. Ngành thường chọn một trường mới xây để tổ chức. Tết trồng cây của ngành đã giúp học sinh ôn lại ý nghĩa của Tết trồng cây, về tấm gương cao đẹp của Chủ tịch Hồ Chí Minh đồng thời giáo dục học sinh tình yêu thiên nhiên, ý thức bảo vệ môi trường. Ngành GD&ĐT Hà Nội thường phát động mỗi đơn vị trường học ở nội thành trồng từ 3 đến 5 cây xanh, mỗi nhà trường ở khu vực ngoại thành trồng từ 5 đến 10 cây xanh với phương châm trồng cây nào sống cây đó. Như vậy, Thành phố sẽ có thêm hàng chục nghìn cây xanh mới, góp phần cải thiện môi trường sống, giảm ảnh hưởng nguy hại do biến đổi khí hậu gây ra.
Mùa Xuân này, đến với công viên Thống Nhất, một trong những lá phổi xanh giữa lòng Thủ đô Hà Nội, người dân trên khắp mọi miền đất nước sẽ được thăm cây đa Bác trồng để hiểu hơn về lịch sử và tấm gương cao đẹp của Bác. Cách cây đa ấy không xa, chúng ta có thể ngắm nhìn bức tượng Bác Hồ - Bác Tôn sừng sững uy nghiêm trên đảo Thống Nhất. Bức tượng chính là món quà nhiều ý nghĩa, là tấm lòng của Đảng bộ và nhân dân TP Hồ Chí Minh gửi tặng Thủ đô Hà Nội nhân sự kiện Đại lễ 1000 năm Thăng Long - Hà Nội. Tượng cao 5,43m, đặt trên bệ cao 1,8m với tổng khối lượng khoảng 20 tấn, được đúc bằng đồng hợp kim đã khắc họa hình ảnh Bác Hồ bắt tay chúc mừng Bác Tôn được Quốc hội khóa II năm 1960 bầu giữ chức Phó Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Công trình này mang một ý nghĩa đặc biệt khi đặt tại công viên Thống Nhất - thể hiện sự kính trọng, tình cảm kính yêu của nhân dân đối với Bác Hồ - Bác Tôn và là biểu hiện của tình đoàn kết Nam - Bắc một nhà.
Theo “giaoducthudo.com.vn”
