“Cây cam ngọt của tôi” là một tác phẩm văn học Brazil của nhà văn José Mauro de Vasconcelos (1920-1984). Cuốn sách được xuất bản năm 1968 và được đưa vào chương trình tiểu học của Brazil, được bán bản quyền cho hai mươi quốc gia và chuyển thể thành phim điện ảnh. Tiểu thuyết là cuốn tự truyện của tác giả về chính những trải nghiệm thời thơ ấu của mình bằng ngôn ngữ giản dị, gần gũi. Đây là một trong những cuốn sách kinh điển bán chạy nhất trong lịch sử văn học Brazil. Tại Việt Nam cuốn sách được dịch bởi dịch giả Nguyễn Bích Lan và Tô Yến Ly do Nhã Nam và Nhà xuất bản Hội Nhà Văn xuất bản vào năm 2020; cuốn sách nhận được rất nhiều sự yêu thích và đánh giá tích cực của độc giả mọi lứa tuổi.
Nhân vật kể chuyện trong “Cây cam ngọt của tôi” là một cậu bé 5 tuổi, xuyên suốt câu chuyện chỉ là lăng kính của cậu bé về những thay đổi trong cuộc sống hàng ngày: chuyển nhà, đi học, lễ Giáng sinh, bị đánh đòn vì nghịch ngợm, … nhưng những câu chuyện nhỏ xung quanh Zezé lại là hành trình của nỗi đau và yêu thương, chữa lành cho cả người lớn.
Zezé giống như hầu hết những đứa trẻ ta thường gặp, nghịch ngợm, ham tò mò và có ước mơ, cậu ước mơ trở thành một nhà thơ cổ thắt nơ bướm. Chỉ là Zezé thông minh và trưởng thành sớm hơn, em biết đọc và ham học hỏi mọi điều từ người lớn. Ở đây, ta thấy một Zezé có lúc nghịch ngợm đến bực mình với mấy trò cắt dây phơi quần áo để trông nó lộn tùng phèo, làm con rắn từ chiếc tất cũ để doạ người đi đường, bôi sáp nến trước cửa nhà thờ để trông người ta ngã, hay em cũng nói lời tổn thương đến người cha nghèo, vì em không có nổi một món quà Giáng sinh cho riêng mình, nhưng cũng là em với trái tim ấm áp đã nỗ lực đánh giày để có thể mua cho người bố tội nghiệp một bao thuốc 12 xu làm quà Giáng sinh. Bạn đọc sẽ nhớ mãi câu chuyện em hái hoa tặng cô giáo vì ai cũng có hoa cả, chỉ có cô là không, và rằng vườn hoa nọ có thật nhiều hoa, không ai để ý chúng cả, mà mọi thứ đều thuộc về Chúa, hoa cũng vậy, nên em vô tư tin rằng cô giáo cũng xứng đáng có một bông hoa,… vô vàn những điều ngọt ngào từ Zezé khiến ta lập tức tan chảy khi bước chân vào thế giới của em. Nhưng bên cạnh vị ngọt, vị chua chát của cái nghèo cũng bám đuổi xuyên suốt câu chuyện, ám ảnh cả trong suy nghĩ của Zezé về việc em phải học cách kiếm tiền, học cách tiết kiệm và không được thích thú những món đồ đắt đỏ,… đến nỗi một cậu bé 5 tuổi có suy nghĩ “đáng lẽ con không nên được sinh ra trên đời”, vị chua chát khiến ta cảm nhận đôi khi những trận đòn roi của người lớn chỉ là sự trút giận bất lực… để ép một đứa trẻ trưởng thành.
Zezé trong “Cây cam ngọt của tôi” cũng vì được “ép chín” mà hiểu chuyện sớm, khiến cô giáo, “người bạn bí mật”, chị Gloria hay chính chúng ta không nhịn nổi mà nghẹn ngào trước những suy nghĩ của em: “Tại sao người ta lại nói cho bọn trẻ biết nhiều chuyện như vậy trong khi chúng còn bé như thế
Câu chuyện cũng là yên bình khi Zezé tìm được “người bạn bí mật”, cất giữ người bạn đó cho riêng mình và để người bạn đó sống mãi trong tim em như cách chúng ta vẫn giữ những người ta yêu thương ở nơi đặc biệt nhất trong tim mình.
Khép lại trang cuối, câu chuyện khiến “người lớn” như được về lại những ngày còn bé, mở ra những cái nhìn khác về trẻ em, và muốn đặt câu hỏi rằng: “Tại sao thế hệ nào cũng nói lũ trẻ thời nay không ngoan như ngày xưa?”. Vậy hãy thử đọc “Cây cam ngọt của tôi”, bạn sẽ thấy lũ trẻ vẫn vậy, người lớn của ngày xưa cũng từng vậy, chỉ là giờ lớn rồi, có nhiều quyền hơn, và ta, đôi khi, cho phép ta đặt cái nhìn, sự hiểu biết của mình vào tụi trẻ. Ta mong muốn chúng là những đứa trẻ ngoan, có những suy nghĩ trưởng thành, giống ta….
“Cây cam ngọt của tôi” không chỉ là cuốn sách dành cho thiếu nhi mà còn là cuốn sách dành cho tất cả mọi lứa tuổi. Đặc biệt cho những ai còn mải chạy theo những xô bồ ngoài kia, cho những ai phải chia xa người thân vì dịch bệnh, cho những ai chưa tìm thấy một nơi dịu dàng trong tim…. Hãy để Zezé “trao tặng những viên bi và những tấm thẻ bài, bởi vì nếu không có sự trìu mến thì cuộc sống chẳng còn đặc biệt nữa”.
Các con có thể tìm đọc cuốn sách tại tủ sách Văn học Nước Ngoài trên thư viện trường THCS Nguyễn Trãi nhé.
Một số hình ảnh trong buổi giới thiệu sách:
