PHƯƠNG PHÁP EMOTIONAL COACHING - LÀM THẾ NÀO ĐỂ ÁP DỤNG?
30/09/2022
Hướng dẫn cảm xúc (Emotional coaching) là một chiến lược giao tiếp giúp các bạn nhỏ học được cách điều tiết bản thân, kiểm soát các phản ứng với stress và có hành vi thích hợp mà vẫn tôn trọng cảm xúc của trẻ. Để thực hiện phương pháp này cần sự kiên nhẫn và kiên trì, song kết quả đạt được chắc chắn sẽ xứng đáng với công sức đã bỏ ra của phụ huynh và giáo viên – những người có tầm ảnh hưởng to lớn nhất đến cuộc đời của bất kỳ đứa trẻ nào. Cách tiếp cận này thúc đẩy sự phát triển lành mạnh về cảm xúc, nhờ đó “trẻ hạnh phúc tận hưởng quãng thời gian vui vẻ và phục hồi nhanh hơn khi gặp những lúc khó khăn.”
5 BƯỚC HƯỚNG DẪN ÁP DỤNG HƯỚNG DẪN CẢM XÚC:
Nhận diện được cảm xúc của con
Bước đầu tiên để học về cảm xúc là học cách nhận diện cảm xúc. Việc nhận diện này có thể bắt đầu từ chính bạn - những người lớn. Những phụ huynh hiểu cảm xúc của chính họ thì dễ kết nối với cảm xúc của con họ hơn. Đôi khi rất khó để hiểu được cảm xúc con của chúng ta, tuy nhiên bạn sẽ cần đảm nhiệm một nhiệm vụ rất quan trọng đó là nhìn thế giới qua đôi mắt của con.‘Tất cả người lớn đều từng là trẻ con, nhưng chỉ rất ít người nhớ được điều đó’ (Hoàng tử bé). Bằng cách quan sát ngôn ngữ cơ thể và lắng nghe thật cẩn thận để xác định được những cảm xúc ấy của trẻ và giúp trẻ học được về cảm xúc của chính mình. NHẬN DIỆN CẢM XÚC – Bạn có thể làm gì?
- Nhận ra những lúc trẻ buồn, vui, sợ hãi, hạnh phúc,…
- Đứng từ góc độ của trẻ để hiểu trẻ đang vật lộn với cảm xúc của mình thế nào và hiểu trẻ nhìn sự việc ra sao.
- Lắng nghe và quan sát trẻ trong những lúc chơi để tìm ra những biểu hiện của sự lo lắng, sợ hãi, tự hào hoặc hạnh phúc.
- Chia sẻ về cảm xúc của bạn khi thích hợp.
Lưu ý: Con của bạn sẽ học về cảm xúc thông qua quan sát bạn và cách bạn xử lý cảm xúc của chính mình.
Ảnh: Internet
2. Nhận thức được rằng cảm xúc là một kênh kết nối
Với trẻ em, cảm xúc đôi lúc sẽ nặng nề và vượt quá khả năng kiểm soát của các em, các em sẽ cần người lớn chỉ dẫn cách để đối phó với những cảm xúc ấy theo một cách lành mạnh.
Thời gian lý tưởng nhất để dạy trẻ về cảm xúc là trong lúc cảm xúc ấy đang diễn ra. Điều ấy nghĩa là chia sẻ với trẻ trong thời khắc các em đang buồn hoặc tức giận, trước khi những cảm xúc ấy dâng lên quá cao. Nói về cảm xúc giúp giảm cường độ của chúng. Dạy trẻ ‘nói ra những cảm xúc của con khi con thấy khó chịu’ từ khi trẻ còn nhỏ là cốt lõi của chiến lược giải quyết các vấn đề. Nếu trẻ có thể học được điều này từ khi còn nhỏ, các em sẽ quản lý căng thẳng trong cuộc sống sau này tốt này. KẾT NỐI: Bạn có thể làm gì?
- Để ý thật kỹ những cảm xúc của trẻ - đừng gạt bỏ hoặc lảng tránh chúng.
- Nghĩ theo hướng những cảm xúc là ‘cơ hội đề gần nhau hơn’ của bố mẹ và con.
- Khuyến khích trẻ nói về cảm xúc của mình và cố gắng chia sẻ về cảm xúc của chính bố mẹ, khi thích hợp.
- Nói với trẻ là những cảm xúc như vậy là bình thường, sau đó hướng dẫn cách để xử lý những cảm xúc ấy. Ví dụ: Người lớn nói: “Mẹ hiểu…”
“Nói cho mẹ nghe con đang cảm thấy thế nào nào. Mẹ cũng từng có cảm xúc như thế. Tuy nhiên con không thể đánh người khác khi con tức giận. Bây giờ mình cùng thử nghĩ các cách xử lý khác khi con cảm thấy như thế nhé.”
Trẻ cảm thấy: Được chấp nhận và an toàn.
Một đứa trẻ cảm thấy được tôn trọng và xoa dịu khi tất cả cảm xúc của em được chấp nhận. Đồng thời, trẻ sẽ học được giới hạn hành vi khi trẻ có những cảm xúc quá mạnh. Trẻ sẽ nhận được sự cảm thông khi buồn hoặc tức giận, và được hướng dẫn cách ứng phó với cảm xúc của mình, điều này cũng sẽ giúp các em tự tin hơn trong chia sẻ về cảm xúc và hoặc được cách tin vào cảm tính của bản thân. 3. Lắng nghe với lòng cảm thông
Hai trong số những bước khó nhất bố mẹ có thể giúp trẻ ứng phó thành công với cảm xúc của mình là lắng nghe với lòng cảm thông và hỗ trợ cảm xúc của trẻ. Xoa dịu cảm xúc của trẻ sẽ trấn an trẻ, cho trẻ thấy rằng trẻ không cô đơn và những cảm xúc các em trải qua là bình thường.
Cách tốt nhất để giúp trẻ hiểu về cảm xúc của mình là gọi chúng ra thành lời với những ngôn từ đơn giản. Phản hồi với trẻ về cảm xúc trẻ đang trải qua sẽ khiến trẻ cảm thấy được an ủi (‘Ôi điều ấy chắc hẳn khiến con buồn lắm’). Việc này cũng tạo cho trẻ cảm giác có người đứng về phía mình. LẮNG NGHE: Bạn có thể làm gì?
- Khích lệ trẻ chia sẻ về điều trẻ đang cảm thấy (Nói với bố con đang cảm thấy thế nào/ Nói cho mẹ nghe đã có chuyện gì xảy ra…)
- Phản hồi về cảm xúc của trẻ bằng cách nói ‘Có vẻ con đang cảm thấy…’
- Đừng nói với trẻ những điều trẻ cảm thấy là ngốc nghếch hay không quan trong. Không bao giờ phê phán cảm xúc của con bạn.
- Lắng nghe theo cách khiến con bạn cảm thấy bạn đang để tâm và thật sự coi trọng những điều trẻ nói. (Con không thích bạn ấy nói con như thế. Việc ấy khiến con bị tổn thương lắm đúng không?)
- Tìm cách để cho trẻ thấy bạn hiểu trẻ đang cảm thấy thế nào. (‘Vậy là con không muốn chơi cùng bạn ấy nữa, con muốn chơi một mình thôi.’)
Ảnh: Internet
4. Hỗ trợ cảm xúc cho trẻ
Trẻ em không phải lúc nào cũng có thể diễn tả được cảm xúc của mình. Các em không biết cách lý giải những cảm xúc phức tạp như ghen tị, tổn thương, sợ hãi hoặc lo lắng.
Nghiên cứu chỉ ra rằng khi trẻ có thể gọi tên cảm xúc, trẻ có thể xử lý nó tốt hơn. Gọi tên cảm xúc giúp những vùng khác nhau trong não liên kết được với nhau, từ đó giúp trẻ bình tĩnh hơn. Quá trình này được gọi là học cách ‘điều tiết cảm xúc’, một cách ứng phó cần thiết để kiểm soát những lúc vui buồn trong cuộc sống.
Gọi tên cảm xúc có thể khá rắc rối. Trẻ em cũng có những cảm xúc lẫn lỗn giống như người lớn, người lớn cần làm nhiệm vụ giống như những thám tử, ‘điều tra’ được chính xác trẻ cảm thấy gì qua những cách tinh tế: Hỏi câu hỏi mở, phát hiện ‘bằng chứng’ qua tông giọng, ngôn ngữ cơ thể. Có một điều tuyệt vời về trẻ em là các em rất, rất vị tha. Trong trường hợp bạn gọi tên cảm xúc sai, dù có thể không hài lòng một chút nhưng các em sẽ nói cho bạn biết (‘Không, con không buồn… Con tức!’). Trẻ em vô cùng mong muốn được thấu hiểu, vì thế chỉ cần bạn tiếp tục lắng nghe, các em sẽ càng thể hiện rõ những xúc cảm mà các em đang cảm thấy. GỌI TÊN CẢM XÚC: Bạn có thể làm gì?
- Bắt đầu từ lúc rất sớm – trước cả khi trẻ biết nói. (‘Ôi con đang rất tức giận!’)
- Cố gắng nhận diện cảm xúc của trẻ thay vì nói với trẻ cần phải cảm thấy thế nào.
- Lắng nghe theo cách khiến trẻ cảm thấy bạn đang chú ý và thật sự để tâm những điều trẻ nói. Đừng bao giờ phê phán cảm xúc của con bạn. 5. Đặt giới hạn và tìm hướng giải quyết tốt
Học những cách tích cực để bộc lộ cảm xúc là một bài học quan trọng trong cuộc sống. Một thách thức với nhiều phụ huynh là chấp nhận cảm xúc của trẻ trong khi đặt ra giới hạn những hành vi không phù hợp.
Đặt giới hạn là bước đầu tiên của hầu hết các chiến lược giải quyết vấn đề hiệu quả. Một khi người lớn vạch rõ điều trẻ không nên làm, bước tiếp theo sẽ là đồng hành và hướng dẫn trẻ tìm ra phương án giải quyết vấn đề của mình.
Kỹ năng giải quyết vấn đề cần mất thời gian để luyện tập. Đầu tiên, giúp trẻ hiểu được nhu cầu của trẻ là gì, hay trẻ mong muốn điều gì. Tiếp đó, giúp trẻ phác ra những ý tưởng có thể giải quyết vấn đề như thế nào: “Con nghĩ con có thể làm thế nào? Làm cách nào con có thể chơi được với mọi người?”
Cố gắng không bình luận về những những ý tưởng của trẻ ở thời điểm này. Sau đó, thảo luận với trẻ về việc ý tưởng sẽ được thực hiện thế nào. Các phụ huynh có thể thử sử dụng những câu hỏi phải tư duy thay vì những lời nói mang tính phê phán (“Con nghĩ phương án ấy sẽ thực hiện như thế nào?” thay vì “Điều ấy không thể làm được đâu!”). Cuối cùng giúp con bạn chọn ra một giải pháp phù hợp. Ví dụ: Trẻ có những lời nói gây tổn thương trẻ khác khi đang chơi cùng nhau. Phụ huynh kéo trẻ sang một bên để nói chuyện.
Phụ huynh với trẻ: “Những lời con nói khiến Timmy buồn đấy! Chúng ta không nói những lời gây tổn thương như thế. Con nghe có vẻ buồn.”
Trẻ: “Con muốn chơi ô tô nhưng bạn ấy lấy nó trước.”
Phụ huynh: “Con rất muốn chơi với cái ô tô đó.”
Trẻ: “Vâng!! Con nhìn thấy nó trước, nhưng bạn ấy lại lấy nó. Thật không công bằng! Phải đến lượt con chơi chứ!”
Phụ huynh: “Bố thấy rằng con đang bực bội, con cảm thấy không công bằng khi bạn ấy chơi trước.”
Trẻ: “Vâng…”
Phụ huynh: “Con cũng muốn chơi, vậy có cách nào không nhỉ?”
Trẻ: “Con có thể giật của bạn ấy.”
Phụ huynh: “Ừ, đó cũng là một cách. Con còn cách nào nữa không?”
Trẻ: “Con có thể xem xem bạn có muốn chơi chung với con không… Hoặc con có thể hỏi bạn ấy muốn trao đổi đồ chơi với con không.”
Phụ huynh: “Hoặc là con có thể hỏi bạn liệu con có thể chơi khi bạn ấy chơi xong không….?”
Trẻ: “Con nghĩ là được…”
Phụ huynh: “Để xem nào… vậy con nghĩ cách nào con muốn thử?”
Trẻ: (bắt đầu quay lại chỗ chơi với bạn) “Con sẽ xem nếu bạn muốn chơi cùng con không… Ê, Timmy, cậu muốn đổi đồ chơi với tớ không?”
Trong ví dụ này, trẻ đã tự giải quyết vấn đề của mình dựa trên hướng dẫn từ người lớn. Phụ huynh đã đọc tên và chấp nhận cảm xúc của trẻ mà vẫn đặt ra giới hạn rõ ràng trước hành vi tiêu cực của trẻ. Trên thực tế, trẻ đã thể hiện rằng trẻ cảm thấy vấn đề đã được giải quyết thông qua việc quay trở lại chơi và không còn buồn bực. TÌM CÁCH GIẢI QUYẾT: Bạn có thể làm gì?
- Có hình thức phạt phù hợp với những hành vi không thích hợp, không phải vì cảm xúc của trẻ.
- Thông qua những lúc trẻ có hành vi để dạy và giúp trẻ hiểu về cảm xúc của mình: Gọi tên cảm xúc và lý giải vì sao hành vi đó không chấp nhận được.
- Khi trẻ gặp vấn đề, giúp trẻ: (1) suy nghĩ về điều trẻ muốn, (2) nghĩ về một số ý tưởng để làm việc ấy, và (3) chọn một giải pháp.
Ảnh: Internet
MỘT SỐ MẸO DÀNH CHO BỐ MẸ:
Kiên nhẫn
Trung thực với trẻ
Tránh đưa ra những bình luận phê phán, mỉa mai hoặc khiến trẻ cảm thấy xấu hổ
Khích lệ từng thành tựu nhỏ bé trẻ đặt được để thúc đẩy sự tự tin của trẻ
Nhận diện được nhu cầu của trẻ, cả về thể chất và tinh thần
Hiểu được điều trẻ thích và không thích
Tránh đứng về phía ‘kẻ địch’ khi trẻ cảm thấy bất công
Trao quyền cho trẻ bằng cách để trẻ tự do lựa chọn và tôn trọng mong muốn của trẻ.
(Internet)
Ban truyền thông
internet
Đánh giá:
Tổng số điểm của bài viết là: 0/5 trong 0 đánh giá
.jpg)
